Inleiding
Stichting HEERLYCKheyt Schaesberg heeft in navolging van het project 125 jaar grensoverschrijdende spoorlijn Sittard Herzogenrath in het schooljaar 2023 -2024 voor het basisonderwijs een project ontwikkeld over de mijnbouw in Nederland en Duitsland. Omdat in dit grensgebied tot 1970 ( Nederland) en 1990 ( Duitsland en België) een grote industrie was die voor veel werkgelegenheid en welvaart zorgde, het aanzien van het landschap sterk veranderde en zorgde dat er vele nationaliteiten hier naar toe verhuisden is dit een onderdeel van de regionale geschiedenis dat ook door basisschool leerlingen gekend moet worden. Veelal wonen ze er bovenop, is hun familieband daarnaar te herleiden, maar zorgen ook alle daagse ervaringen door de teloorgang van de sluitingen en moeizame zoektocht naar nieuwe werkgelegenheid voor menselijke problemen die de kinderen ervaren. Ook de gezondheid van de bewoners is een issue dat aandacht verdient.
Na een ruime periode kandideerden OBS de Harlekijn uit Landgraaf en Gesamtschule Leonardo da Vinci in Hückelhoven. Deze scholen zijn vergelijkbaar, de mijnen ONII en Sophia Jacoba door Honigmann ontwikkeld zijn, de geschiedenis van mijnbouw op beide locaties en school- en woonlocaties nagenoeg identiek zijn.
Werkwijze van het project
Na gesprekken met oud mijnwerkers voor, tijdens en na het door ons georganiseerde koempeltreffen in oktober 2022 werd duidelijk dat de jongere generaties weinig tot geen weet hadden wat met name in Zuid Limburg bij de mijnindustrie gespeeld heeft. Ergo, we hebben ervaren dat jongere docenten van basisscholen vertellen dat ze soms te weinig kennis over dit onderwerp hebben om dit naar schoolkinderen over te brengen. Dit terwijl een aantal basisscholen gebouwd zijn op of in dichte nabijheid van voormalige mijnterreinen. Immers op deze locaties zijn nieuwe woonwijken ontstaan en jongere gezinnen vonden daar hun woning. Derhalve kozen we voor de insteek “geschiedenis om de hoek” en zochten aansluiting bij de kerndoelen.
| PO Kerndoel 51 – De leerlingen leren gebruik te maken van eenvoudige historische bronnen, zoals aanwezig in ons cultureel erfgoed, en ze leren aanduidingen van tijd en tijdsindeling te hanteren. |
| PO Kerndoel 52 – De leerlingen leren over kenmerkende aspecten van de volgende tijdvakken: jagers en boeren; Grieken en Romeinen; monniken en ridders; steden en staten; ontdekkers en hervormers; regenten en vorsten; pruiken en revoluties; burgers en stoommachines; wereldoorlogen en holocaust; televisie en computer. De vensters van de canon van Nederland dienen als uitgangspunt ter illustratie van de tijdvakken. |
| PO Kerndoel 53 – De leerlingen leren over de belangrijke historische personen en gebeurtenissen uit de Nederlandse geschiedenis en kunnen die voorbeeldmatig verbinden met de wereldgeschiedenis. |
Zo ontwikkelden we een lesprogramma met inhouden die directe aansluiting hebben bij deze leerdoelen en daardoor ook te verantwoorden is in het curriculum. Dit lesprogramma werd met de docent besproken en een lesbrief voor de kinderen ter beschikking gesteld.
We hebben oud koempels een gastles laten geven en materialen van het mijnmuseum “de Bickel” in Stein ter beschikking gesteld. De lessen vonden plaats in de periode oktober/november 2023.
Daarmee konden we een ander doel, het ontmoeten van kinderen uit de grensregio en het spreken van een andere taal bereiken. We hebben goede contacten met stichting Lingua en stichting Euregio Maas Rijn die grensoverschrijdende spraak en samenwerking nastreven.
Na de lessen op beide locaties en ontmoetingen tussen beide schoolteams, vond de daadwerkelijke uitwisseling voor de leerlingen plaats in maart 2024. Op 2 maandagen wisselden een groep 8 uit Landgraaf en een uit Huckelhoven van school locatie. Er was een ontvangst en presentatie door de leerlingen voorbereid, een gezamenlijke gezonde maaltijd, een bezoek aan een voormalige mijn in Kerkrade of in Huckelhoven en een speurtocht door de wijk. De week erna werden de groepen gewisseld.
Als afsluiting van het project werd in juli 2024 de mijn in Blegny ( België) bezocht. Hier konden de kinderen als echte koempel met kleding en helm, in een schacht afdalen naar ondergrondse verdiepingen op 30 en 60 meter. En ervaren wat een mijnwerker meemaakte en zien hoe de kolendelving en verwerking geschiedde. Nadien een speurtocht op het mijnterrein en rond de “terril” in gemengde groepen van 6 kinderen. De opdracht was het bedenken van een groepsnaam, het beantwoorden van de meerkeuze vragen in Nederlands en Duits, de zoektocht naar fossielen en het ontdekken van de omgeving. Door voor gemengde groepen te kiezen benadrukken we wederom het belang van het taalaspect in dit soort projecten. De lunch werd in een gemeenschapruimte gebruikt. In de middag verstoorde een flinke regenbui de speurtocht voor helft van de groep kinderen. Daarom allemaal winnaars van het programma en een button als herinnering aan project GLÜCK AUF.
