Inleiding:

De stichting werd op 14 februari 2019 per notariële akte opgericht bij Notaris Mickartz in Landgraaf. Het initiatief tot het oprichten van de stichting werd genomen na een aantal verkennende gesprekken, die begonnen op maandag 2 juli 2018. Vertegenwoordigers van de Ondernemersvereniging Schaesberg, het kerkbestuur van de samenwerkende parochies van de parochiefederatie Schaesberg, Nieuwenhagerheide en Nieuwenhagen en Omroep Landgraaf voelden de gezamenlijke behoefte tot wederzijdse versterking en het ondersteunen van elkaars belangen. Algemene doelstelling van de stichting is: “Het stimuleren en vergroten van de gemeenschapszin en het historisch en cultureel besef van de inwoners van Schaesberg”. Hierbij staat ‘verbinding’ centraal.

Bestuurssamenstelling Stichting:

In het afgelopen verslagjaar zijn vier bestuursleden actief geweest voor de stichting:

• Twan Brouns, voorzitter
• Jack Lussenburg, secretaris
• Ronald van den Eijnden, penningmeester
• Jan Regterschot, lid

Om gezondheidsredenen heeft secretaris Jack Lussenburg aangegeven eind 2022 te stoppen met al zijn vrijwilligerswerkzaamheden, zo ook bij de stichting.  Jan Regterschot heeft op dezelfde datum ook gezondheidsredenen aangegeven te stoppen met zijn werkzaamheden bij de stichting.

Naast bovengenoemde bestuursleden hebben ook een groot aantal betrokkenen en ter zake deskundige personen de handen uit de mouwen gestoken ten behoeve van de stichting:

Mart Reutelingsperger (tijdelijk projectmanagement), Marlies Dreissen (adviezen / feedback voor bestuur), Nick Custers (accountmanager Relim Groep), Jo Kobben (Heemkunde Landgraaf), Catharina Scholtes (contacten / netwerk Herzogenrath), Wiel Miseré (mijnbouw deskundige), Martin v.d. Weerden (historicus), William Charlier (Activiteitenbegeleiding Dr. Calshof), Loes Schroe (Welsun) Jos vd Wouw (DiGiFotoPlus), Evelien van Limbeek (scouting Pius XII), en verder noemen we in dit overzicht graag de namen van John Frischen, Theo en Gerold van de Wetering en Ans Weijers  

In 2022 is de stichting actief geweest met de volgende aktiviteiten:

• Een modelspoorevent in Schaesberg op 12/13 en 19/20 maart 2022 ter gelegenheid van 125 jaar spoorlijn Sittard Herzogenrath en de spoorverdubbeling tussen Heerlen en Landgraaf
• De plaatsing van een industrieel herinneringsmonument in Schaesberg in het kader van 125 jaar spoorlijn Sittard Herzogenrath (1896 – 2021) op zaterdag 10 september
• Een Euregionaal Koempeltreffen in het kader van voornoemd spoorjubileum en 40 jaar Landgraaf op zondag 16 oktober 2022
• Een tussen de verzorgings- en verpleeghuizen van Landgraaf ‘reizende’ fototentoonstelling over de voormalige mijnen Wilhelmina en Oranje Nassau II

(in 2022 in Dr. Calshof / in 2023 in de Dormig en Heerenveld)

• Een bijdrage aan het nog te realiseren parkje naast verzorgingshuis dr. Calshof in de vorm van een Levensboom
• De voorbereiding van een Euregionaal onderwijsproject Mijnbouw voor het basisonderwijs en een eveneens Euregionaal onderzoeksproject voor het voortgezet onderwijs naar de mogelijkheden en kansen voor het treinvervoer in de Euregio (gepland voor 2023)
• De planning voor de verplaatsing en restauratie van het Oorlogsmonument in Leenhof (geplande realisatie in mei of oktober 2023)
• De voorbereiding voor de plaatsing van het industrieel herinneringsmonument 125 jaar spoorlijn Sittard – Herzogenrath in Heerlen op de locatie ‘Kissel’ (realisatie en onthulling eind 2022 – begin 2023)

Overzicht van partners die bij een of meerdere activiteiten van onze stichting een bijdrage leverden: Gemeente Landgraaf, Relim Groep, Omroep Landgraaf, Welsun, The Move Factory, Bibliotheek Landgraaf, Meander, Heemwonen, Digi Foto Plus Waubach, Scouting Pius XII, Hobbytreinenclub Herzogenrath, Hobbytreinenclub Heerlen, Gemeente Heerlen, Eurode, Parkstad Limburg, Provincie Limburg, Stichting Geen Grens Maastricht, Zorgcentra Landgraaf, Kerken in Landgraaf, Heemkunde Geleen, Koempelclubs regio Zuid Limburg, VCL (Volleybalclub Landgraaf). Sport- en Leisurepark Strijthagen, Heemkunde Eygelshoven, Mijnmuseum Heerlen, Mijnmuseum en mijnclubs in Stein en Westelijke Mijnstreek.

Jaarvergadering stichting:

Op woensdag 23 februari werd om 20.00 uur op Park Strijthagen de jaarvergadering van de stichting gehouden. Naast bestuursleden van de stichting waren ook personen aanwezig die de stichting een helpende hand toegestoken hebben in de afgelopen periode. Door deze personen uit te nodigen en door hen om feedback te vragen willen we de betrokkenheid naar onze stichting nog meer benadrukken.  Aan de orde kwam onder andere het  Jaarverslag van de stichting over 2021, het Financieel verslag over 2021, een concept jaarplanning van voorziene activiteiten in 2022. Naast de bestuursleden van de stichting waren de volgende personen aanwezig: Mart Reutelingsperger / Marlies Dreissen, Wiel Miseré, Theo van de Wetering, Nick Custers, Loes Schroe, John Frischen, Gerold vd Wetering,

Secretarieel:

De UBO-inschrijving bij de Kamer van Koophandel is geregeld. Bij Zeker Heuts (Nuth / Landgraaf ) zijn een Bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering en een Evenementenverzekering afgesloten. Zoals reeds eerder aangegeven zijn de activiteiten van de secretaris in 2022 beperkt geweest in verband met gezondheidsproblemen. Mede door een ziekenhuisopname van de secretaris eind september zal helaas aan het eind van dit verslagjaar een einde komen aan zijn bestuurswerkzaamheden voor de stichting. De voorzitter en penningmeester zijn momenteel op zoek naar vervanging.

Activiteiten in 2022:

Modelspoorevent

Om de inwoners van Landgraaf (en omstreken) te attenderen op het historische feit dat 125 jaar geleden de spoorlijn Herzogenrath Sittard in gebruik werd genomen heeft de stichting twee modelspoorwegclubs (Heerlen – De Miljoenenlijn / Herzogenrath – Eisenbahn Amateur Club Herzogenrath e.V.) gevraagd om een modelspoorwegevent te houden. Daartoe heeft de stichting via de gemeente gebruik mogen maken van de twee leegstaande winkelpanden (Kerkplein 28 en 30) naast de P&P kerk. De parochiezaal van de kerk werd er ook bij betrokken. De bezoekers (ouders / grootouders met kinderen / -kleinkinderen) waren zeer te spreken over de opgestelde modelspoorwegen en de informatie en demonstraties van enkele exposanten. Zo hebben we dhr. Gerold van de Wetering (lid van ‘Team Oranje’ van de Grote Kleine Treinencompetitie op MAX / NPO 1) gevraagd om zijn via een 3D printer gemaakt model van het station van Schaesberg tentoon te stellen en de werking van de 3D printer aan de geïnteresseerde bezoekers te demonstreren). In de zeer druk bezochte twee weekenden (12/13 maart en 19/20 maart) van dit event gehouden hebben we middels een fotopresentatie ook ruim aandacht besteed aan de spoorverdubbeling van het tracé Heerlen – Landgraaf. Dit evenement was dus zeer succesvol en vraagt om een mogelijke herhaling op een ruimere locatie in de komende jaren.

Industrieel herinneringsmonument 125 jaar spoorlijn Sittard Herzogenrath

Na onze inspanningen via gemeente en NS om na de symbolische onthulling in 2021 dit mooie herinneringsmonument definitief te plaatsen vlakbij het station van Landgraaf bleek uiteindelijk dat deze plek niet te realiseren was. Via wethouder Schiffelers kwam vervolgens het voorstel om het herinneringsobject te plaatsen in de groenstrook nabij de brug over het spoor in Schaesberg en de muur van de pastorie P&P kerk. De bestuursleden van de stichting hebben vervolgens met medewerking van Visser Staal en Relim Metaal de plek gereed gemaakt voor plaatsing van het herinneringsobject. Tijdens Monumentendag 2022 (100922) werd het herinneringsobject officiaal onthuld door de wethouders Schiffelers en Smeets. In 2023 zal een kopie van het herinneringsobject geplaatst worden in Heerlen. Met Sittard wordt nog overleg gevoerd wanneer plaatsing aldaar plaats kan vinden om zodoende dit omvangrijke project waarbij we het historische belang van deze spoorlijn op een feestelijke en voor het publiek aantrekkelijke wijze hebben gepresenteerd af te sluiten.

Internationaal Koempeltreffen Sportpark Strijthagen:

Het hele jaar 2022 is het bestuur zeer druk in de weer geweest om in het kader van 40 jaar Landgraaf en in relatie tot het spoorjubileum een Euregionaal Koempeltreffen te organiseren. Dit omdat de voormalige deelgemeenten van Landgraaf in feite groot geworden zijn door de mijnindustrie, evenals de direct omringende gemeenten. Ook wilden  we hiermee alle koempels eren die er voor gezorgd hebben dat niet alleen onze regio, maar ook onze provincie en het hele land bijna een eeuw lang hebben mogen profiteren van de warmte- en energievoorziening met de door de koempels moeizaam gewonnen kolen, het zogenaamde “zwarte goud”. De bestuursleden zijn op bezoek geweest bij Koempelclubs in onze regio alsmede in België en Duitsland om deze te informeren óver en te enthousiasmeren vóór het te houden Euregionale  treffen. Daarnaast werden mogelijke exposanten (musea, organisaties, stichtingen, hobbyisten die de voormalige mijnindustrie uitdragen of een warm hart toedragen) benaderd voor een mijnmarkt als omlijsting voor het Koempeltreffen. Sportpark en Leisure park Strijthagen was de locatie waar het koempeltreffen gehouden werd. Het sportpark is gelegen op de oude mijnlocatie van de Oranje Nassau 2 met een blik op de mijnsteenberg van de mijn Wilhelmina. Een mooie historische locatie gelet op het mijnverleden. Het koempeltreffen en de mijnmarkt werden goed bezocht en geopend door onze voorzitter. Burgemeesters en wethouders van Landgraaf en Herzorgenrath gaven acte de presence Diverse koempelclubs en andere exposanten presenteerden zich middels informatieve stands. Muzikaal werden de bezoekers verwelkomd door het orkest Dreiländer Steirische Harmonika Club van René Slapak en later in de middag werd het Koempeltreffen afgesloten met een optreden van Jack Vinders. Niet alleen volgens ons, maar zeker ook volgens de bezoekers en met name de exposanten een zeer succesvolle activiteit die eveneens om een vervolg vraagt. Tenslotte zijn we veel dank verschuldigd aan enkele partners wat betreft organisatie en horeca: Sporthal Strijthagen, VCL, en Relim.

Reizende fototentoonstelling ‘Wilhelmina en ON2 in z/w’:

Deze voor het eerst in 2021 gepresenteerde fototentoonstelling bij de Relim Groep in Terwinselen met bijna 70 prachtige en grote zwart wit foto’s van de mijnen Wilhelmina en ON2 is daarna “on tour” gegaan langs de verzorgings- en verpleeghuizen van Landgraaf. Dit na een ‘try out’ bij de Oranjehof op Heerlerbaan. In de zomermaanden volgde een zeer geslaagde expositie bij de dr. Calshof en daarna waren de foto’s te zien bij het Koempeltreffen op 16 oktober in Sportpark Strijthagen. Met trots mogen wij terugkijken op de realisatie van deze tentoonstelling die bij vele senioren de tongen los maakte om te vertellen over de mijnwerkersperiode. We hopen daarom dat ook de nog geplande exposities in Dormig en Heerenveld (Waubach) veel gesprekstof gaan leveren voor bewoners en (jeugdige) bezoekers.

Levensboom en ‘Moelebenksjkes’ in parkje dr. Calshof:

Vorig jaar is door de stichting initiatief genomen om een Levensboom (industrieel kunstwerk) te plaatsen bij de dr. Calshof en daar om heen enkele (moele)benksjkes te plaatsen. Dit sloot aan bij het initiatief van de buurtvereniging aldaar om een parkje aan te leggen op de lege natuurplek naast de dr. Calshof. Middels diverse meetings bij de dr. Calshof heeft Meander het initiatief omarmd en is samen met de gemeente, Heemwonen en onze stichting in overleg gegaan om een en ander voor te bereiden. Laatste stand van zaken is dat er een offerte bekend is van de kosten van het geheel. Wij als stichting hebben via een actie bij ING Nederland 3000 euro kunnen binnen halen om de Levensboom te kunnen realiseren. We spreken de wens uit dat in 2023 het parkje gerealiseerd kan worden.

Euregionaal Onderwijsproject Mijnen en Treinen:

Met name door voorzitter Twan Brouns en penningmeester Ronald vd Eijnden is al flink wat voorwerk verricht om in 2023 op enkele pilotscholen (basisscholen en scholen voor VO) in de Euregio enkele compacte onderwijsprojecten te gaan realiseren rondom de thema’s ‘mijnen’ (basisonderwijs) en ‘treinen’ (voortgezet onderwijs). In Landgraaf zijn al twee scholen (Basisschool ‘de Harlekijn’ en ‘Eijkhagencollege) bereid gevonden hun medewerking hieraan de verlenen. Bij beide schooltypen gaat het daarbij om de bovenbouw. Teneinde Duitse partnerscholen te vinden zijn er verkennende gesprekken gevoerd met Schoolbestuur Movare, Martin v.d. Weerden (veel ervaring met internationalisering in de grensregio), Euregio Maas Rijn (Paul Hoelsgens van EMRLingua) en werd deelgenomen aan de Buurtalenconferentie op 19 oktober op Rolduc in Kerkrade. Hier werd een mogelijke partner gevonden in de persoon van een collega internationalisering van een Gesamtschule (sekundar Unterricht) uit / nabij Alsdorf. Bij het thema ‘mijnen’ gaat het om twee scholen (leeftijdscategorie gr. 7/8) op of nabij een voormalige mijnlocatie die gaan werken met een of meerdere lesbrieven rondom het thema ‘steenkolenmijnbouw’. Bij de bovenbouw mikken we op twee scholen en een onderzoeksproject (profielwerkstuk achtig) gericht op de toekomstige kansen en mogelijkheden voor het grensoverschrijdende Euregionale en internationale railvervoer. Doelstellingen: door samenwerking en wederzijds bezoek leerlingen en collega’s activeren tot verdieping, bewustwording en uitwisseling van cultuur, taalbeleving en -begrip.

Verplaatsing en restauratie oorlogsmonumentje Leenhof:

In 2020 hebben we een indrukwekkende herdenkingsbijeenkomst georganiseerd bij de kapel van Leenhof en het oorlogsmonument aldaar in het kader van 75 jaar bevrijding. In 2021 en 2022 hebben we navraag gedaan bij de gemeente om het oorlogsmonumentje (ter herinnering aan een noodlottig bombardement in oktober 1944) te verplaatsen. Door de reconstructie van de weg en de aanleg van een regenwaterbassin  is de locatie van het oorlogsmonumentje min of meer in het gedrang geraakt en heel moeilijk bereikbaar geworden. Wij hebben intussen twee nieuwe locaties voorgesteld, waarvan er nu een een kans van slagen lijkt te hebben. Dat is tussen de voormalige kerk en de Oefenbunker. Het zou een mooi streven zijn als op Bevrijdagsdag 2023 of in oktober van dat jaar de nieuwe plek met het gerestaureerde (we willen het voorzien van een plaquette met alle namen van de slachtoffers van het bombardement) monumentje officieel gerealiseerd kan worden.  

Plaatsing industrieel herinneringsmonument 125 jaar spoorlijn in Heerlen:

De kopie van het herinneringsmonument voor de jubilerende spoorlijn Sittard Herzogenrath (eerder geplaats in Landgraaf en Herzogenrath) was in 2021 al aangekocht door de gemeente Heerlen en intussen ook al gerealiseerd door Relim Metaal in de Kissel. Het bleek daarna uitermate moeilijk om een geschikte locatie voor plaatsing te vinden. Zowel de NS als de afspraken met Michel Huisman, de ‘architect’ van het Maankwartier stonden een locatie dicht bij het station in de weg. Het lijkt er nu op dat het toch geplaatst gaat worden op een definitieve locatie, dichtbij het spoor en nog aan te leggen parkje aan de Kissel (terrein voormalige station van de Kissel) in Heerlen. Dat zal gaan gebeuren op het einde van dit, en het begin van volgend jaar. Er zijn al wat bouwtechnische zaken afgesproken en zoals het er nu uitziet gaat de gemeente zorgen voor het fundament (+ beton) en de aanleg van het pleintje (+ zand) rondom het monument en zullen we zelf zorgdragen voor de andere te gebruiken materialen (stenen / grind). Er moeten ook nog enkele vergunningen worden verleend door de gemeente. Als flankerende activiteit om e.e.a. op te luisteren denken we aan twee opties: een lezing door Maurer Architects uit Maastricht over hun verrassende visie op de toekomstige Euregio en met name de rol en mogelijkheden van het (openbaar) vervoer daarin. Een tweede optie is een Modelspoor-event in een van de leegstaande panden in het Maankwartier. Wordt dus ook vervolgd in 2023.